Wernisaż wystawy „Za Marksem bez Boga. Laicyzacja
życia społecznego w Polsce Ludowej w latach 1945–1989”
– Katowice, 5 stycznia 2012 r.

5 stycznia 2012 r. o godz. 18.00 w Galerii Sektor I Centrum
Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek w Katowicach (pl. Sejmu Śląskiego
2) odbędzie się wernisaż wystawy „Za Marksem bez Boga.
Laicyzacja życia społecznego w Polsce Ludowej w latach 1945–1989”.
Ekspozycja została przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji
Publicznej IPN w Katowicach. Scenariusz wystawy opracowały: dr
Łucja Marek oraz Monika Bortlik- Dźwierzyńska. Projekt
graficzny wykonał Bogusław Nikonowicz. Na wystawie
zaprezentowano materiały (fotografie, plakaty, druki ulotne,
dokumenty, fragmenty kronik szkolnych, materiały prasowe) ze
zbiorów osób prywatnych i instytucji, m.in.: archiwów Centrali
i oddziałów IPN, Archiwum Państwowego w Katowicach, Biblioteki
Śląskiej w Katowicach, urzędów stanu cywilnego, kilkunastu
placówek muzealnych oraz placówek kulturalnych z terenu województwa
katowickiego.
Laicyzacja, która dokonuje się w naszym kraju, to laicyzacja
socjalistyczna. Polega ona nie tylko na porzucaniu wiary, ale także
na przyjmowaniu (świadomie lub nieświadomie) socjalistycznych
obyczajów i socjalistycznego systemu wartości.
/Antoni Michalak, Z problematyki laicyzacji i obrzędowości,
Wrocław 1979/
Laicyzacja to szeroko rozumiany proces zeświecczania rożnych
dziedzin życia, powodujący zmiany w sferze publicznej, świadomości
społecznej, w systemie wartości, tak zbiorowym, jak i
jednostkowym. W społeczeństwach kapitalistycznych laicyzacja
dokonywała się niejako samoistnie, na skutek zaniku głębszych
zainteresowań światopoglądowych. W państwach „demokracji
ludowej” była ona sterowana przez partie utożsamiające się
z materialistycznym światopoglądem, które zmierzały do usunięcia
z socjalistycznego państwa religii („opium ludu”) oraz
konsolidacji społeczeństwa wokół idei
marksistowsko-leninowskich. Laicyzacja, która dokonywała się w
PRL, miała zatem charakter laicyzacji socjalistycznej, dotyczyła
sekularyzacji przestrzeni publicznej, a także prywatnej sfery życia
obywatela. Szeroko rozbudowane świeckie święta, obrzędy i
obyczaje służyły afirmacji nowego ustroju, były niejako
liturgią religiopodobnej ideologii, dlatego zamiennie nazywano
je laickimi bądź socjalistycznymi.
Na przygotowaną przez OBEP IPN w Katowicach wystawę składa się
35 dwustronnych paneli, podzielonych na tematyczno-chronologiczne
moduły. Kolejne bloki panelowe ukazują tło polityczne i etapy
laicyzacji (sekularyzację przestrzeni publicznej, życia społecznego,
prywatnej sfery życia obywatela, obrzędowość socjalistyczną
oraz nowe święta i obyczaje). Ekspozycji będą towarzyszyły
fragmenty archiwalnych kronik filmowych, pochodzące ze zbiorów
Telewizji Polskiej Oddział w Katowicach, przedstawiające m.in.
uroczystość nadania imienia, uroczystą oprawę świeckich ślubów
i jubileuszy pożycia małżeńskiego, święto Trybuny
Robotniczej, Choinkę Noworoczną, Dzień Dziecka na Stadionie Śląskim.
Wystawa będzie prezentowana do 29 stycznia 2012 r.