Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy Park w Reptach i Dolina rzeki Dramy

Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy Park w Reptach i Dolina rzeki Dramy

Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” utworzony został 11 lipca 2002 r. na podstawie rozporządzenie Wojewody Śląskiego. Wielkoprzestrzenna kompozycja krajobrazowa (475,51 hektarów) obejmująca aleję kasztanową stanowiącą fragment drogi z Rept Starych do Starych Tarnowic, park zabytkowy w Reptach wraz z przyległymi gruntami rolnymi położonymi w dolinie rzeki Dramy usytuowana jest na obszarze gmin Tarnowskie Góry i Zbrosławice.



Pomiędzy Reptami a Tarnowicami rozciągał się niegdyś pierwotny las; pierwsze wzmianki o nim pochodzą z szesnastowiecznych ksiąg górniczych. Na początku XIX wieku właściciele tych ziem Henckel von Donnersmarckowie z linii świerklanieckiej przekształcili las repecki w zwierzyniec. W bukowym lesie zrobiono przecinki a cały teren ogrodzono murem z wapiennego kamienia, którego fragmenty istnieją do dziś. Pod koniec XIX wieku w centrum zwierzyńca wzniesiono pałac neorenesansowy i masztalernię. Zwierzyniec zamieniono na park krajobrazowy o cechach naturalnego lasu. Aby bardziej zróżnicować teren z okolicznych pól zwieziono ziemię. Zastały w tym miejscu drzewostan uzupełniono między innymi o egzotyczne choiny kanadyjskie, sosny wejmutki, buki japońskie, tulipanowce, dęby błotne, cyprysiki groszkowe. Po wojnie pałac (który częściowo spłonął w styczniu 1945 roku) rozebrano. Na jego miejscu zbudowano Górnośląskie Centrum Rehabilitacji.

Przez park przepływa rozpoczynająca od Srebrnej Góry swój bieg rzeka Drama. W Reptach Starych uchodzi do niej woda ze Źródła Młodości. Na terenie parku repeckiego koryto rzeki wcina się na około 20 m głębokości względem sąsiednich terenów. Drama płynie przez park starym korytem o szerokości zaledwie około półtora metra, przez co potocznie bywa nazywana Potokiem Repeckim. Liczne meandry Dramy tworzą malowniczy krajobraz, którego uzupełnieniem są dwa urokliwe mostki. Poniżej parku do Dramy uchodzą wody z wylotu Sztolni Czarnego Pstrąga a także Potok Starotarnowicki i Potok Laryszowski. Drama płynie przez Zbrosławice, Kamieniec, Boniowice i Karchowice do Pyskowic, gdzie zasila utworzony w 1956 roku zbiornik Dzierżno. Niecały kilometr za zbiornikiem rzeka uchodzi do Kanału Gliwickiego. Wchodzące w skład zespołu przyrodniczo – krajobrazowego „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” tereny rolnicze (przeważnie łąki i pastwiska) zlokalizowane w pobliżu rzeki Dramy porastają zbiorowiska łąkowe i murawowe. W niektórych miejscach brzegi koryta Dramy spotkać można byliny kłączowe z rodziny ciborowatych.



W parku repeckim znajdują się dwa szyby sztolniowe z nadszybiami w formie rotundy – „Ewa” zbudowana w 1826 roku o głębokości 20 metrów i „Sylwester” o głębokości 30 metrów zbudowany w 1828 roku – przez które można wejść do przebiegającej pod parkiem wydrążonej w latach 1821-183 Sztolni Czarnego Pstrąga, którą zwiedza się łodziami. Podczas podziemnej wycieczki w świetle lamp karbidowych można podziwiać stalaktyty i wykute w skale dolomitowej oryginalne fragmenty chodnika sztolniowego. Do centrum parku, co jest ewenementem w skali krajowej, można dojechać autobusem. Takie połączenie komunikacyjne związane jest z troską o pacjentów Górnośląskiego Centrum Rehabilitacyjnego dojeżdżających na turnusy pobytowe i zabiegi rehabilitacyjne.

Park repecki ma charakter naturalnego lasu bukowego z fragmentami grądu; odznacza się bogatą szatą roślinną oraz ciekawymi pejzażami. Jest on największym na Śląsku skupiskiem drzew pomnikowych. Większość drzewostanu parku (około 66%) stanowią ponad stuletnie drzewa. Największą powierzchnię w kompleksie parkowym zajmuje buczyna pomorska. Oprócz buków rosną w nim rzadkie lipy szerokolistne, więzy szypułkowe oraz świerki i polskie modrzewie. Wśród porastających park krzewów znajdują się: jarzębina, bez czarny, kalina koralowa, trzmielina. Z około 260 gatunków roślin naczyniowych rosnących w zespole przyrodniczo – krajobrazowym „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” na szczególną uwagę zasługują rośliny rzadkie takie jak: konwalia dwulistna, śmiałek pogięty, pierwiosnek lekarki, pierwiosnek wyniosły, kosmatka owłosiona, kosmatka gajowa, kokoryczka wielokwiatowa, kielisznik zaroślowy, wiechlina gajowa, kocanka piaskowa, bluszcz pospolity oraz objęte całkowitą ochroną wawrzynek wilczełyko i barwinek pospolity.



Zespół „Park w Reptach i dolina rzeki Dramy” zamieszkują liczne ssaki – między innymi sarna, zając szarak, dzik, lis, jeż, kret, ryjówka, mysz polna, kuna domowa, wiewiórka, karczownik ziemnowodny. U wylotu sztolni można zaobserwować nietoperze. W pobliżu rzeki Dramy żyją płazy i gady: traszki zwyczajne, ropuchy szare, i żaby jeziorkowe, żaby trawne, żaby moczarowe, jaszczurki zwinki, jaszczurki żyworodne. Niekiedy można też natknąć się na zaskrońca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, padalca czy gniewosza plamistego. Z ptaków między innymi można zaobserwować: sikory bogatki, wróble, kosy, muchołówki małe, potrzeszcze, dzięcioły średnie, przepiórki, sroki i dzwońce. Na terenie zespołu żyje też wiele gatunków owadów a wśród nich objęte ochroną gatunkową metalicznozielone chrząszcze z rodziny biegaczy.

Park repecki jest jednym z ulubionych miejsc odpoczynku mieszkańców powiatu tarnogórskiego, chętnie odwiedzany jest również przez mieszkańców Śląska. Zabytki techniki zlokalizowane na terenie parku a także Górnośląskie Centrum Rehabilitacji przyciągają turystów z innych regionów Polski – także zagranicznych. Park atrakcyjny jest o każdej porze roku. Naturalny, leśny charakter parku sprawia, że jest on zupełnie odmienny od typowych parków miejskich. Fascynuje dzikością natury, krajobrazem i bioróżnorodnością.