Dzisiejsze liceum swoje początki datuje na rok 1870. Wtedy właśnie została utworzona tzw. szkoła realna. Data utworzenia szkoły to także okres największych politycznych sukcesów Prus – czas przed wybuchem wojny francusko – pruskiej oraz powstaniem nowego państwa niemieckiego. Był to również okres wzmożonej germanizacji ziem polskich włączonych do państwa niemieckiego. Dla administracji ważne więc było to, by przygotować przyszłych pracowników dla miejscowych urzędów, szkół czy punktów medycznych. Projekt gmachu przekazano Starezowi – budowniczemu, który projektował również gimnazjum w Świdnicy.
8 stycznia 1870 roku opracowano statut szkoły realnej. Nie został on jednak zatwierdzony przez Królewskie Kolegium Szkolne Prowincji we Wrocławiu. Działo się to 15 stycznia 1870 roku. Sama budowa szkoły zainteresowała wiele przedsiębiorstw jak i osób prywatnych. Na konto szkoły zaczęły wpływać pokaźne kwoty. Ostatecznie na fundusz szkoły zdołano zebrać 400 000 talarów. W sierpniu wyznaczono plac pod budowę gmachu szkolnego. Miejsce usytuowane w centrum miasta w zgodnej opinii mieszkańców miało stać się jego ozdobą. Na skutek wojny francusko – pruskiej nie zdołano oddać szkoły do użytku w terminie to jest do Wielkanocy 1870. Oddano tylko część budynku i to trzy lata później a tymczasowo nauka przebiegała w Szkole Górniczej przy ulicy Gliwickiej. Budowla była dosyć okazała – posiadała dwa piętra, jednak całość była nietynkowana i utrzymana w raczej ciężkim i surowym stylu. Wnętrze obejmowało 9 sal lekcyjnych: 2 sale wykładowe do fizyki i chemii, 1 sala rysunkowa, aula o powierzchni 180 m2 oraz pomieszczenia na zbiory z zakresu fizyki, chemii oraz biologii. W budynku znajdowały się również mieszkania dla dyrektora, woźnego oraz palacza. Gmach szkoły wyposażony był w instalacje wodociągową, elektryczną oraz gazową. Z tyłu szkoły usytuowana była sala gimnastyczna.
22 marca 1874 roku odbyło się uroczyste poświęcenie auli szkoły. Pierwszym dyrektorem został dr Paul Wossidlo. W 1876 roku w szkole pobierało naukę 210 uczniów i pracowało 13 nauczycieli. Wiosną 1877 roku odbył się w szkole pierwszy egzamin dojrzałości, który złożyło 3 uczniów. Realne Gimnazjum w Tarnowskich Górach cieszyło się coraz większą popularnością i w jego szeregi wstępowało więcej chętnych. Nie wszystkich jednak stać było na edukacje w tej uczelni – nauka tam była bardzo droga. 17 października 1891 roku nastąpiło upaństwowienie szkoły – nastąpił przyrost gimnazjalistów, coraz więcej zdawało egzamin dojrzałości. Do wybuchu I wojny światowej egzamin ten zdało tam 72 uczniów.
W czasie wojny szkoła praktycznie nie funkcjonowała – była punktem stacjonarnym dla jednostek wojskowych. W czasie powstań śląskich budynek przechodził z rąk do rąk. Kiedy w 1922 roku Tarnowskie Góry zostały przyłączone do Polski otwarto w tym budynku gimnazjum męskie. Na wniosek nauczyciela Józefa Piernikarczyka w 1929 roku nadano szkole nazwę Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Jana Opolskiego w Tarnowskich Górach. W tym samym roku zaczęła się rozbudowa, którą jednak przerwała wojna.
W okresie międzywojennym kierownictwo nad szkołą sprawowali:
- wrzesień 1922 – sierpień 1925 – ks. dr Aleksy Siara
- wrzesień 1925 – grudzień 1925 – mgr Józef Smolicz
- styczeń 1926 – sierpień 1932 – mgr Józeg Grzybowski
- wrzesień 1932 – sierpień 1939 – dr Edward Merklinger
Gimnazjum było pierwszą polską szkołą średnią w mieście. Szkoła organizowała naukę w klasach od I do VIII. W 1932 roku szkoła przekształciła się w czteroletnie gimnazjum ogólnokształcące oraz dwuletnie liceum o profilu humanistycznym i matematycznym. W czasie II wojny światowej w budynku mieściła się komenda policji hitlerowskiej. Cały sprzęt oraz zbiory szkoły uległy zniszczeniu.
2 lutego 1945 roku mgr Stanisław Książek przystąpił do organizowania szkolnictwa średniego w Tarnowskich Górach. Dzięki niemu przy ówczesnej ulicy Lublinieckiej powstało gimnazjum żeńskie.
Budynek gimnazjum męskiego przez pewien okres zajmowały władze państwowe. W lutym 1945 roku do Tarnowskich Gór przybył przedwojenny dyrektor gimnazjum męskiego dr Edward Merklinger. Władze postanowiły zorganizować naukę dla młodzieży męskiej i powierzyły mu funkcję dyrektora. Również członkowie dawnego grona pedagogicznego przybyli na miejsce. Byli to: Stanisław Huza, mgr Władysław Piasecki, dr Eugeniusz Semkowicz, mgr Witold Pawlik, Jan Roj oraz Władysław Zieliński.
16 marca 1945 roku odbyła się pierwsza po wojnie konferencja Rady Pedagogicznej. Konsekwencją było rozpoczęcie nauki 770 uczniów. Dzięki staraniom Stanisława Książka liceum otrzymuje nową nazwę – Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Tarnowskich Górach. W 1963 roku szkoła staje się liceum koedukacyjnym.
Marcin Barski
